Selçuklu Sultanlarına Verilen Unvanların Anlamı     Key – Keyani:  ( Şah – Hükümdar ) Osmanlıca yazılışı   key: ~ كی Osmanlıca yazılışı  keyânî:  ~ كيانی   Key: Keyân:  Sözlük anlamı ile  büyük hükümdar, padişah anlamına gelen Farsça  kökenli bir kelimedir. Büyük en büyük anlamında bir ön ad olarak da kullanılmış,  eski Acem şahlarının ikinci sülalesinden gelen hükümdarların adlarının başında kullanılmıştır.    Key-husrev Key-kubâd Key-kâvûs   Şah, emîr ”mânasına gelen key” (Key)  ile Key kelimesinin çoğulu olan Keyân, Doğu ve Kuzeydoğu İran’da Aryânî kabilelerin reislerine – İran hükümdarlarına verilen bir unvandır. İran hükümdarlarında görülen bu kullanımdan Selçuklu sultanları da etkilenmişler bazı Selçuklu ve Anadolu Selçuklu sultanlarının adlarının başında da bu san söylenmiştir. Anadolu Selçuklu sultanları çocuklarına Keyhusrev, Keykâvus ve Keykubad  gibi adlar koymaya merak sarmışlardı, bunlardan bazıları da hükümdarlık yapmışlardır. Keyaniler Hanedanı denilen hükümdar sülalesin den gelen hükümdarların isimlerinin ününe hep Key Unvanı eklenmişti. "Keykubad, Keyhüsrev, Keykâvus" Bu nedenle isminin başında Key unvanı bulunan hükümdar Keyan veya keyani sülalesinden gelen bir hükümdar demekti. Keyanileri ifade eden bu unvan ve "Keyân" veya "Keyâniyân"  daha sonraları bütün şahlara yakıştırılan hatta Selçuklu Sultanlarının dahi kullanmaya başladıkları bir unvan haline gelmiştir. Efsaneye göre bu adı ilk defa Rüstem’in babası olan Zâl,  Kubad'a vermiştir. Zal’ın sayesinde bu sülale hükümdar sülalesi haline gelmiş,  Key unvanını alan ilk hükümdar olan Kubad’ın ismi bu şekilde Keykubad olmuş ve Kubat, Keyanilerin ilk hükümdarı, İran’daki hükümdar sülalesinden de ikincisinin ilk hükümdarı olarak tarihe geçmiştir.   Keykubad’ın oğlu Keyhüsrev:  Avesta’da yedi ülkenin hâkimi, cinlerden de üstün ve yedi saray sahibi meşhur bir hükümdardır. Keyhusrev ise Rüstemle birlikte Afrasyapla savaşan, Turan ülkelerine seferler yapan büyük bir hükümdardır.   Selçuklu Tarihi Üzerine Okunacak 10 Kitap 1. Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen – Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi (I-II-III) “Tekrar dünyaya gelsem tarihçi olurdum” Diyecek kadar tarihi seven ve Selçuklu tarihçiliğinin en önde gelen isimlerinden olan Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen’in; Selçuklular hakkındaki çalışmaları Türk Tarih Kurumu tarafından 3 cilt olarak basılmıştır. 2. Prof. Dr. Osman Turan – Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. Kendisinden sonraki bütün tarih araştırmalarına metod ve muhteva olarak kaynaklık etmiş bir baş eserdir. “Türkler, İslâmiyeti umumî ve millî din hâline getirince Altay dağlarından Akdeniz kıyılarına kadar Cihân-şümûl Selçuklu İmparatorluğunu kurmuşlardır. 3. Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu – Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar. Selçuklu tarihçiliğinin akla gelen ilk isimlerinden biri olan Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu meslekî hayatının on beş yılını Selçuklu tarihine ve kalan yirmi beş yılını da Selçuklulardan önceki ve sonraki Türk tarihini Selçuklular üzerinden birbirine bağlayarak, Türk tarihinin kesintisiz bir süreklilik arz ettiğini göstermeye hasretmiştir. 4. Prof. Dr. Osman Gazi Özgüdenli – Selçuklular. 1035 yılında küçük bir göçebe topluluk hâlinde Ceyhun nehrini geçerek Horasan’a giren Selçuklular, 1040’ta Gazneliler’e karşı kazandıkları zaferin ardından İran coğrafyasında güçlü bir devlet kurdular. Kısa sürede büyük bir imparatorluğa dönüşen bu devlet, Çin sınırlarından İstanbul önlerine, Aral gölü ve Kafkaslar’dan Kızıldeniz ve Mısır’a kadar geniş bir coğrafyaya hâkim oldu. 5. Prof. Dr. Ali Sevim & Prof. Dr. Erdoğan Merçil – Selçuklu Devletleri Tarihi. Belli başlı kaynak ve araştırmalardan yararlanmak suretiyle hazırlanan bu eser, kuruluş dönemlerinden itibaren bütün Selçuklu devletlerinin siyasal, genel nitelikte olmak üzere, teşkilât ve kültür tarihlerini kapsamaktadır. 6. Prof. Dr. Yusuf Ayönü – Selçuklular ve Bizans. Anadolu’daki topraklarının Türkler tarafından ele geçirilmesini hazmedemeyen Bizans hiç şüphesiz her fırsatta rakibinin bölge üzerindeki hâkimiyetine son vermeyi istediğinden taraflar arasında çatışmalar hiç bir zaman eksik olmamıştır. Bu nedenle Selçuklu-Bizans ilişkilerinin tarihi genel olarak Anadolu’yu kendilerine yurt etmek isteyen Türkler ile onları bölgeden çıkarmak isteyen Bizans İmparatorluğu arasındaki savaşlardan ibaret olarak düşünülmektedir. 7. Prof. A.C.S. Peacock – Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu. Batı Avrasya bozkırlarından çıkıp İran, Irak ve Anadolu’yu fethederek ortaçağ İslam dünyasının en büyük imparatorluklarından birini kuran Selçuklu Türklerinin ilk dönemlerini ele alan bu eser. Türk ve İslam tarihinin bu önemli sayfasıyla ilgili olarak bir batı dilinde yayımlanmış ender çalışmalardan biridir. Bu büyük göçebe imparatorluğunun doğuşuna ilişkin yeni bir bakış açısı sunmaktadır. 8. Dr. Songül Mecit – Rum Selçukluları: Bir Hanedanın Evrimi. Anadolu (Rum) Selçuklularının ideoloji ve zihniyet tarihinin izine düşen bu kitap, bugüne kadar tarihin bu bölümü için yapılmış yorumlardan ve gözlemlerden farklı bir değerlendirme ortaya koyuyor. Anadolu Selçuklu sultanlarının göçebe beylerden Pers-İslâm hükümdarlarına dönüşmelerini inceliyor. 9. İbnü’l Verdi – Selçuklular (Tercüme ve Notlar: Doç. Dr. Mustafa Alican). Bu kitap, İslâm tarihçisi ve aynı zamanda Arapçanın önemli bir şairi olan İbnü’l-Verdî’nin Tarih adlı eserinin Selçuklularla ilgili kısımlarının tercümesidir. İbnü’l-Verdî kitabında Tuğrul Bey, Sultan Alparslan, Sultan Melikşah, Sultan Sencer, Büyük Selçuklu Devleti’nin son yılları ve Moğol istilasına dair kıymetli bilgiler vermektedir. 10. Tamara Talbot Rice – Anadolu Selçuklu Tarihi Türkiye’de de Mehmet Fuat Köprülü ve öğrencileri DTCF’de 1940’lı yıllarda başlattıkları lisansüstü çalışmalarıyla Anadolu’daki Türk varlığı ve Selçuklu tarihi üzerine ciddi yayınlar yapmışlardır. Türk tarih tezini ilk olarak Selçuklu tarihi üzerinden savunmuşlardır. Onlara göre Türk tarihçiliğinin anahtarı Selçuklulardır. Bu yönden başlangıçtan günümüze kadarki büyük süreci Selçukluları bir mihenk taşı olarak görmek gerektiğini savundular ve başarılı da oldular.     Şerafettin GÜÇ     Kaynak: https://edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/key-keyani-sah-hukumdar/56516   https://islamansiklopedisi.org.tr/selcuklular 1/13Müellif: FARUK 2/13Müellif: OSMAN GAZİ ÖZGÜDENLİ 3/13Müellif: AHMET OCAK 4/13Müellif: FARUK SÜMER 5/13Müellif: ERDOĞAN MERÇİL 6/13Müellif: FARUK SÜMER 7/13Müellif: SADİ S. KUCUR 8/13Müellif: FARUK SÜMER 9/13Müellif: ABDÜLKERİM ÖZAYDIN 10/13Müellif: FARUK SÜMER 11/13Müellif: OSMAN GAZİ ÖZGÜDENLİ 12/13Müellif: ERDOĞAN MERÇİL 13/13Müellif: AYŞE DENKNALBANT, AHMET VEFA ÇOBANOĞLU