BORÇLARI KİM ÖDEDİ   Bu araştırma makalemi önemli yerlerinin altını çizerek son okuduğum 1012 sayfalık kitaptan esinlenerek derlenmiştir. ATATÜRK KÜLTÜR DİL VE YÜKSEK KURUMU ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ YAYINLARI – “İTİLİLAF DEVLETLERİNİN İSTANBUL’DA İŞGAL YÖNETİMİ” Yard. Doç. Dr. Abdurrahman BOZKURT ANKARA 2014 ISBN: 978-975-16-2903-6 İLESAM: 14.06.y.0150-14 NOT: 5846 sayılı kanuna göre eserin bütün yayın, tercüme ve iktibas hakları “Atatürk Araştırma Merkezi’ne aittir. Tarihte 93 Harbi diye bilinen ağır yenilgiden sonra Osmanlı Devleti borçlanmaya devam etmiştir. Batılı ülkeler bu borçları tahsil etmek için,1881 yılında, kendi temsilcilerinin yönetiminde, Düyun-u Umumiye idaresini kurdurmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu böylece mali yönetimini başkalarına teslim etmiştir. Düyun-u Umumiye (Düyun-u Umumiye-i Osmaniye Varidat-ı Muhassasa İdaresi), 1881-1923 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun iç ve dış borçlarını denetleyen kurumdur. II. Abdülhamit döneminde kurulmuştur. Sözcük "Genel Borçlar" anlamına gelir. Düyun-u Umumiye kurulduğu yıldan itibaren, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve mali yaşamı üzerinde etkili bir rol oynamıştır. Osmanlı İmparatorluğu 1854 yılında dış borçlanmalara başlamış ve 1874 yılına kadar 15 ayrı dış borçlanma yapılmıştır. Bu dönem içinde 239 milyon lira borçlanıldığı halde, hükümetin eline yalnızca 127 milyon lira geçmiştir.   Tek tek sayalım   Yıl: 1828–1829 Osmanlı tahtında Sultan 2. Mahmut oturuyor. Osmanlı-Rus savaşı sürüyor. Osmanlı ordusunun Tuna garnizonlarında ekmek yok! Çünkü ekmeği Yapacak un yok, buğday yok! Osmanlı, ünlü Yahudi banker Rothschild’e başvurur. Rothschild, gerekli buğdayı satın alıp Osmanlı’ya verir. Osmanlı devleti, aldığı buğdayın ancak yarı parasını ödeyebilir.   Yıl: 1834 Osmanlı tahtında Sultan 2. Mahmut oturmaktadır. Yunanlar Osmanlı’ya başkaldırmış, savaşmış ve bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Ayrıca, Osmanlı devletinin Yunanlara tazminat ödemesi karalaştırılmıştır. Osmanlı’nın tazminat ödeyecek parası yoktur, hazine boştur. Osmanlı yine banker Rothschild’e başvurur. Rothschild’in bir temsilcisi İstanbul’a gelir, sözü edilen parayı öder, Osmanlı’ya borç yazılır.   Yıl: 1853–1856 Osmanlı tahtında Sultan Abdülmecit oturmaktadır. Kırım Savaşı sürmektedir. Osmanlı ordusunun silaha ve mühimmata ihtiyacı vardır, ama bunları alacak parası yoktur. Osmanlı, yine banker Rothschild’e başvurur. Rothschild aracı olur, Osmanlı’ya 10 milyon 514 bin 976 kuruş borç verip 40 bin tüfek, 2 bin şişhane, 10 milyon fişek ve 50 milyon kapsül alınır.   Yıl: 1855 Osmanlı tahtında Sultan Abdülmecit oturmaktadır. Zaten kasasında parası olmayan Osmanlı’nın, Kırım Savaşı sırasında masrafları çok artmıştır. Çok acele ve çok büyük paraya ihtiyacı vardır. Osmanlı yine banker Rothschild’a başvurur. Osmanlı, istediği borç karşılığı Mısır vergisi, İzmir ve Şam gümrüklerinin gelirlerini teminat olarak gösterir, yani ipotek ettirir. Rothschild bu teminatlarla yetinmez. Çünkü Osmanlı devleti, aldığı buğdaydan kaynaklanan borcun yarısını hâlâ ödememiştir. İşte bu nedenle Rothschild; İngiltere ve Fransa’nın kefil olması koşuluyla Osmanlı’ya borç vermeyi kabul eder. Osmanlı devletine 5 milyon Sterlin borç verir.   Yıl: 1891 Osmanlı tahtında Sultan 2. Abdülhamit oturmaktadır. Hazinede para yoktur. Bir kez daha banker Rothschild’e başvurulur. Rothschild; yüzde 4 faizle, ödeme süresi 60 yıl olan, 6 milyon 316 bin 920 Sterlin borç verir.   Yıl: 1894 Osmanlı tahtında Sultan 2. Abdülhamit oturmaktadır. Hazine tam takırdır. Borç için yine banker Rorhschild’e başvurulur. Rorhschild, yüzde 3,5 faizle 8 milyon 212 bin 340 Sterlin borç verir. Borcun geri ödeme süresi 61 yıldır. Osmanlı bu borcu yıllık 330 bin Sterlin taksitlerle ödemek üzere borç senetleri imzalar.     Tarih: 1 Kasım 1922 Türkiye Büyük Millet Meclisi, Osmanlı saltanatına son verdi, Tarih: 17 Kasım 1922 Son Osmanlı Padişahı Vahdettin, bir İngiliz savaş gemisiyle İstanbul’dan ayrıldı.   Tarih: 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması imzalandı. Genç Türk devleti, Osmanlı devletinin borçlarını yüklendi. Bu borçlar arasında banker Rorhschild’den alınmış borçlar da vardı. Lozan Antlaşması’nın ilgili hükümleri gereğince, banker Rorhschild’den alınmış olan borçlar Rothschild Ailesi’ne ödendi. Kamu maliyesi uzmanı Dr. Mahfi Eğilmez, Osmanlı’nın borçlarını hesapladı. 2013 yılının kurlarına göre, Osmanlı devletinin toplam borcu 500 MİLYAR DOLAR tutuyordu. Bu borcu, büyük devrimci Atatürk’ün önderliğinde “Yeniden Doğan” Türk milleti ödedi.   Bu yazının kısa özeti şudur: Yıkılıp giden Osmanlı Devleti’nin 500 MİLYAR DOLAR borcunu, TC ödedi.   Şerafettin GÜÇ     Kaynak: Hayri R. Sevimay, Cumhuriyete Girerken Ekonomi, Osmanlı Son Dönem Ekonomisi, 1995. Ali Yavuz, Başlangıcından Bugüne Türkiye'nin Borçlanma Serüveni, SDÜ Fen Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2009, sayı: 20, ss.203 – 226 Gürbüz Arslan, Osmanlı Devletinin Dış Borçları ve Yeniden Yapılandırma Süreci (1930 - 1933), International Journal of History, Vol. 7, Issue 4, December 2015. https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCy%C3%BBn-%C4%B1_Um%C3%BBmiye Lynch, James J..1949. Turkey's external public debt history (English). Economic department report; no. E36 Washington, D.C.: World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/343381468172442093/Turkeys-external-public-debt-history İTİLİLAF DEVLETLERİNİN İSTANBUL’DA İŞGAL YÖNETİMİ Yard. Doç. Dr. Abdurrahman BOZKURT ANKARA 2014 ISBN: 978-975-16-2903-6 İLESAM: 14.06.y.0150-14